Bu şarkı küresel bir dünyada yaşadığımızı kanıtlıyor

İnternette Bulgarca “Kimin bu” yazınca Google cümleyi “şarkı” diye tamamlıyor. Filminizin bu kadar meşhur ve uzun ömürlü olması nereden geliyor?

Evet, şüphesiz bu belgesel bir kült film oldu. Artık 20 yıldır yoğun bir hayatı var ve ülkede ve ülke dışında seyircilerin beğenisini toplamaya devam ediyor. Film eğlenceli, filmde müzik var, mizah var. Farklı münasebetlerle ve farklı kurumlar tarafından gösterim için talep gelmeye devam ediyor, bir çok hayranı da evlerinde izlemeye devam ediyor. Sanki bu film yaşlanmıyor.

Bir anda Balkanların kötülüğü ve çılgınlığına dönüşebilen Balkanların ruhu, Balkanların canlılığını, neşesini, hayat sevgisini anlatan bir film. Bir şarkı bile nefrete neden olabilir. Hepimiz bu çılgınlığın bir parçasıyız.

Büyük ihtimalle belgeselin uzun ömürlü olması, Balkanları ve Balkanlardaki kimlikleri konu alan öyküsü ve kahramanlarıyla güncel olmaya devam etmesinden kaynaklanıyor. Filmin çekildiği 20 yıl öncesine kıyasla durum pek fazla değişmedi. Aynı zamanda filmin öyküsündeki bir yerel konu, Balkanlar konusu, yöreselliği aşıyor ve küresel oluyor. Bunu da filmin bir çok ülkede rağbet görmesi, insanların filmi anlaması, filmde kendilerini bulması kanıtlıyor.

Neticede bu şarkı kimin?

„Bizim“. Tabii – Balkanlar’ın ve de dünyanın yarısının. Ve şarkı da film de küresel bir dünyada yaşadığımızı kanıtlıyor.

Dile bir yabancı kelime girince bu kelime artık o dilin oluyor. Örneğin komşuluk kelimesi Bulgarcada kullanılıyor ve Türkçeden farklı olarak ek bir anlam da taşıyor. Farklı halklar bu şarkı benim dese ve bu da sorun yaratmasa, olmaz mı?

Filmi hazırlarken filmde yer alan kahramanların kendilerini görünce “Nasıl böyle birileri olabiliriz” demelerini bekliyordum. Maalesef öyle olmadı. Örneğin filmi Karlovy Vary Film Festivali’nde gösterildikten sonra Çekya’da oturan bir grup Arnavut yanıma geldi ve bana gayet ciddi bir şekilde “Biz Arnavutların, kavga çıkaran Sırplar gibi olmadığımızı, ne kadar hoşgörülü olduğumuzu gördünüz mü?” sorusunu sordu. Filmden yalnız bu kalmıştı akıllarında.

Şarkı, dünyamızın ezelden beri küresel olduğunu göstermiyor mu?

Evet, şarkı tam da bunu gösteriyor. Çekimler sırasında ve gösterime girdikten sonra 20 yıl boyunca bu şarkımıza dünyanın çeşitli yerlerinde rastladım: Tayvan, Batı Bengal, Beyrut, Sardinya, Irak, Kıbrıs, İspanya...

Bu Şarkı Kimin? filminden önce isim değiştirme süreci ve sonuçları, Türkiye’ye göç etme çabaları konusunun işlendiği İstenilmeyenler (Излишните) filmini çekmiştiniz. Bugünlerde istenilemeyenler var mı?

Evet, maalesef var ve sayıları da artıyor. Savaşlardan kaçanların ve mültecilerin hüzünlü hikayeleri bugünkü dünyada çok fazla keder olduğunu gösteriyor. Masum insanlar ızdırap çekiyor ve bu trajedilerin sonu görülmüyor.

Milliyetçilik konusunu birkaç filminizde işliyorsunuz. Neden?

Ben Razgrad doğumluyum. Büyük bir Türk toplumunun olduğu ve olmaya devam ettiği Razgrad. Çocuktum ve annemin işi olunca bana Ayşe nine bakıyordu. Evimizin bahçesinde, küçücük bir evde Beyaz Muhafızlardan olan göçmen Nikolay dede yaşıyordu. 30’lu yıllarda dedem bu bölgedeki bir köyün muhtarıymış. Herkesle anlaşabilmesi için Türkçe de konuşabiliyordu. Eşim Sırp ve Bulgaristan’da oturuyoruz. Küçük yaştan beri farklı etnik grupların olduğu bir ortamda yaşıyorum ve dünyada bizden farklı olan, farklı dili konuşan insanların da yaşadığını küçük yaştan beri biliyorum. Ancak bunlar beni ne daha az Bulgar, ne yabancılara tapan birisi, ne de ülkesini daha az seven birisi yaptı. Saf ırk ve Bulgaristan’ın Bulgarların olduğu fikrini yaymaya çalışan milliyetçiliği anlayamıyorum. Bana göre bu bir nevi faşizmdir.

Milliyetçilik büyük ölçüde zayıfladı sanki – 20. asrın başlarıda etkili olan güçlü milliyetçi partiler yok, Türkçe Haberlerin kaldırılmasını isteyen kalmadı.

Öyle mi diyorsunuz? Ben tam tersini düşünüyorum. Avrupa direktifleri sayesinde Türkçe Haberlerin olması ve onları kaldıramamaları sizi rahatlatmasın ve yanıltmasın. Yayında olmanızla ilgili sorunun çözülmüş olması böyle bir sorunun olmadığı anlamına gelmiyor.

Şu anda nasıl bir film üzerinde çalışıyorsunuz?

En genç belediye meclis üyesini, bu kişinin siyasete ilk adımlarını atarken yaşadığı sıkıntıları, taşradaki gençlerin sorunlarına nasıl baktığını anlatan bir film hazırlıyorum. Projenin finansmanıyla illgili sürecin tamamlanması için üç yıl bekledim, maalesef ciddi idari sıkıntıların yaşandığı bir döneme denk gelti. Ancak güzel işlerin yavaş olduğu söyleniyor. Göreceğiz.

İzzet İsmailov